De mensen achter het museum #3. Zippora Elders

Wat is hun achtergrond? Wat betekent kunst voor hen? En wat fascineert ze? In deze rubriek ontmoet je de medewerkers van het Van Abbemuseum. Als derde in de reeks is Zippora Elders aan de beurt. Als senior curator versterkt zij sinds 1 oktober 2024 het artistieke team.

Gropius Bau in Berlijn, Kunstfort bij Vijfhuizen, Sonsbeek 20-24, het Stedelijk Museum Amsterdam, Foam en Foam Magazine: de afgelopen vijftien jaar werkte Zippora Elders aan vele tentoonstellingen en het toegankelijk maken van diverse instituten. Haar internationale ervaring, zowel binnen artistieke als leidinggevende functies, zet ze sinds 1 oktober 2024 in als senior curator bij het Van Abbemuseum: “van constituent museum tot het demoderniseren van de collectie; al decennialang is het Van Abbemuseuminhoudelijk baanbrekend. Een koploper binnen de kunsten. Het is een eer om daar nu aan bij te mogen dragen.”

Eerste keer Van Abbe

“Ik groeide op in een creatief gezin in Nijmegen, niet ver hiervandaan. In mijn jeugd ben ik vaak in Museum Arnhem geweest, toch was ‘ver’ museumbezoek niet vanzelfsprekend. Dat kwam pas toen ik op de universiteit zat. Het was 2004 en mijn allereerste excursie ging naar Eindhoven, naar het Van Abbemuseum. Ik kan het me nog goed herinneren. Ik zag installaties van onder andere Joseph Buys en Vladimir Tatlin en was gefascineerd: hoe hebben zij deze ideeën en materialen bij elkaar gebracht? Waarom gaven ze het zo vorm? En hoe kwam het vervolgens hier en is op deze manier gepresenteerd? Ik merkte dat kunst veel in me losmaakte.”

Raken

“En dat doet het nog steeds. Wanneer ik in het Van Abbemuseum door de zalen met kunstwerken loop, voel ik bewondering. Voor de collega’s van nu en degenen die ons voorgingen: de kunstenaars, de curatoren, de bemiddelaars, de hosts, iedereen. Een museum komt tot stand door een relationeel geheel van mensen, verhalen, materialen en technieken door diverse tijden, disciplines en regio’s heen. Je stapt iets binnen dat groter is dan jezelf maar waar je toch onderdeel van bent. Een geheel dat verschillende stromen van creatieve energie samenbrengt. Dat kan me echt raken.”

Open lijn

“Sinds 2019 woon ik zowel in Berlijn als in Nederland. Ik zie Eindhoven als een zeer internationale omgeving met een verantwoordelijke positie in de regio, net als het Van Abbemuseum. Beide genieten bovendien bekendheid in het kunst- en designveld wereldwijd. In dat opzicht is mijn stap naar het Van Abbemuseum een voortzetting van mijn in Nederland gewortelde internationale pad. Het is voor mij cruciaal om met het museum lokaal publiek aan te spreken en de lijn met de wereld open te houden. Zeker nu.”

Kernwaarde

“Ik ben opgeleid tot kunsthistoricus en museumconservator. Studies die ik aanvulde met bestuurskunde en filosofie. Deze combinatie van domeinen was voor mij een logische. Ik zie kunst als een kernwaarde van onze maatschappij. Maar om met dat kunstenveld te kunnen werken, wil je wel begrijpen hoe die maatschappij is georganiseerd; hoe het openbaar bestuur werkt. Als publiek museum moet je nauw verbonden zijn met wat er in de stad en samenleving speelt. Het zijn wereldwijd gewelddadige en naar binnen gekeerde tijden. Het is aan ons om de open verbeelding te bewaken.”

Totaalpresentatie

“Die visie en verbeeldingskracht van kunstenaars wil ik tot uiting laten komen in de tentoonstellingen die ik bij het Van Abbemuseum ga maken. Het is ongelooflijk boeiend om met de blik van kunstenaars te kijken, naast elkaar te staan, samen te bouwen. Ik hoop bezoekers positief te overweldigen met kunst en verhalen die indruk maken en meerdere gezichtspunten openen. Levendigheid, fantasie, engagement, lichamelijkheid, performance en misschien zelfs wat lawaai: ik hou ervan om een gebouw te activeren en mensen te verwonderen. Om de gaatjes, hoekjes en kiertjes te betrekken in een totaalpresentatie, zowel binnen als buiten.”

Collectie

“Naast het maken van tentoonstellingen hou ik me als senior curator ook bezig met onderzoek naar en uitbreidingen en ontsluiting van de museumcollectie. Het Van Abbemuseum heeft een steengoede collectie. Een verzameling die heel secuur is opgebouwd, heel oprecht. Bij de verwervingen is gedacht vanuit een gemeenschappelijk belang: wat is de collectie Nederland? En wat is onze plek in de geschiedenis en op aarde? Als kunstliefhebber is dat echt thuiskomen.”

Zippora’s favorieten

Favoriete werk in de collectie

“De Eindhovense kunstenaar René Daniels heeft een speciale plek in mijn hart. Op een van mijn eerste dagen bij het Van Abbemuseum heb ik in het depot lang voor Painting on the Bullfight (1985), uit zijn serie Mooie Tentoonstellingen, gestaan.”

Favoriete werk in de collectiepresentatie

“Ik vind Laure Prouvost een hele bijzondere kunstenaar met een grootse verbeelding en veel energie. In het tapijt This Means Tableau (2019), te zien in Dwarsverbanden, verbindt ze woorden aan beelden die in ons taalsysteem qua betekenis niet bij elkaar horen, zoals een cactus en een tandenborstel.”

Favoriete Van Abbemuseum tentoonstelling

“Niet zelf gezien, maar wel zeer bekend en bijzonder is General Idea (1985). Deze expositie werd in samenwerking met Kunsthalle Basel in Zwitserland en de National Gallery of Ontario in Canada, waar het collectief General Idea vandaan komt, georganiseerd. Met die laatste werkte ik ook samen voor het recente General Idea-overzicht in 2023 in Gropius Bau.”

Favoriete plek in het museum

“De bibliotheek. Je kunt er heerlijk zitten (liggen!) en op de Dommel uitkijken. Bovendien weten de medewerkers heel veel.”

Tip: opkomende kunstenaar

“Dan denk ik aan Xavier Robles de Medina. Hij komt uit Paramaribo, studeerde in Londen en heeft een fascinatie voor populaire cultuur en politieke geschiedenis. Xavier werkt zeer geconcentreerd en eigen.”

Tip: museum dat je bezocht moet hebben

“Gropius Bau, mijn vorige werkplek. Het is een imposant gebouw met een bewogen geschiedenis en vaak volle zalen. Hopelijk resoneert er nog veel van wat ik met mijn team heb geïnitieerd om er een open en gastvrije instelling van te maken. Het werd een plek waar kunst echt aanwezig is, waar diverse gemeenschappen en generaties welkom werden geheten, waar je de kunstenaar voelt.”